Μουσική, ήχος και μυστικισμός στις μονοθεϊστικές παραδόσεις της Μεσογείου

Μαρία Παπαπαύλου

Η έννοια του μυστικισμού στην εποχή μας ταυτίστηκε με την επιδίωξη των μυστικών να φτάσουν στην ένωση με το θείο και με αυτόν τον τρόπο περιορίστηκε, καθώς η μυστική γνώση αφορά πολύ περισσότερα ζητήματα. Ένα από αυτά, είναι η σημασία της μουσικής και του ήχου μέσα σε ένα πυκνό πλέγμα αποκάλυψης του θείου και των ενεργημάτων του. Κάθε μυστική διδασκαλία είναι στενά συνδεδεμένη με το επίσημο θρησκευτικό δόγμα εντός του οποίου αναπτύσσει μια νέα ανάγνωση.
Η παρούσα μελέτη αφορά τις διδασκαλίες των μυστικών που έζησαν, έδρασαν και ταξίδεψαν στην περιοχή της Μεσογείου εντός των τριών μονοθεϊστικών παραδόσεων, του Ιουδαϊσμού, του Χριστιανισμού και του Ισλάμ. Η μουσική και ο ήχος εξετάζονται στα κείμενα της εβραϊκής Kabbalah και ειδικότερα στο έργο του Abraham Abulafia, στο Ζohar της μεσαιωνικής Ισπανίας και στο Sepher Y??irah. Στον πρώιμο Χριστιανισμό, η μουσική και ήχος διερευνώνται μέσα από κείμενα της Καινής Διαθήκης και από τα κείμενα του Ωριγένη και του Γρηγορίου Νύσσης. Η σημασία του ήχου και η θέση της ψαλμωδίας μελετώνται μέσα από τα κείμενα των ησυχαστών. Ιδιαίτερα πλούσια είναι η νοηματοδότηση της μουσικής και του ήχου στα κείμενα των σούφι από τον χώρο του ισλαμικού μυστικισμού. Εξετάζονται, ανάμεσα σε άλλα, η έννοια της sama‘ (ακρόαση) στο έργο του al-Ghazali, οι μεταφυσικές διαστάσεις του ήχου στον Ibn al-?Arabi και η σχέση μουσικής και ήχου στον σούφι ποιητή Jalal ad-Din Muhammad Rumi.
Το καταληκτικό κεφάλαιο αυτής της μελέτης, συνοψίζει μέσω μιας «κάθετης» ανάγνωσης, το χαρακτήρα της μουσικής και του ήχου σε κάθε μυστικιστικό ρεύμα ξεχωριστά και επιχειρεί μέσω μιας «οριζόντιας» ανάγνωσης το σχεδίασμα μιας ερμηνείας του μυστικισμού της μουσικής και του ήχου.

ISBN:978-960-589-144-2            Έτος έκδοσης:2022  Σελίδες:196    Διαστάσεις:17×24